کشف دالان سنگ چین تاریخی در مرودشت
به تازگی یگان حفاظت میراث فرهنگی استان فارس از کشف دالانی سنگ چین در نزدیکی سد تاریخی داریوش هخامنشی در شهرستان مرودشت خبر داده است. این کشف، یکی از یافته های مهم مربوط به دوره هخامنشی به شمار می رود و توجه پژوهشگران و علاقه مندان به تاریخ ایران باستان را به خود جلب کرده است.
دالان های سنگ چین، معمولا ساختارهایی هستند که برای هدایت آب، حفاظت از گنجینه ها یا ایجاد مسیرهای زیرزمینی استفاده می شدند و شواهد موجود حاکی از اهمیت این تونل در گذشته دارد. ارتفاع این دالان حدود یک و نیم متر اعلام شده و بخش قابل توجهی از آن تاکنون مورد بررسی قرار گرفته است.
مشخصات دالان کشف شده
محمدرضا بهمنی نژاد، فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی استان فارس، توضیح داد که این دالان در پایین دست سد تاریخی داریوش هخامنشی واقع شده و تا بیش از 40 متر از تونل مورد پیمایش قرار گرفته است. با وجود این بررسی ها، کاربرد دقیق این تونل هنوز مشخص نشده و نیازمند تحلیل های کارشناسی بیشتر است.
بر اساس شواهد اولیه، احتمال دارد که این دالان به عنوان آبراهه یا مسیر هدایت جریان آب طراحی شده باشد، چرا که بسیاری از ساختارهای زیرزمینی دوره هخامنشی برای مدیریت منابع آبی و کنترل جریان رودخانه ها ساخته می شدند.
اهمیت تاریخی و باستان شناسی کشف
دالان های سنگ چین نه تنها از نظر مهندسی باستانی، بلکه از نظر تاریخی نیز اهمیت بسیاری دارند. این ساختارها می توانند اطلاعات ارزشمندی درباره شیوه زندگی، مهندسی و تکنیک های معماری دوره هخامنشی ارائه دهند. کشف این تونل همچنین امکان بررسی نقش سد تاریخی داریوش هخامنشی در کنترل منابع آبی و مدیریت سرزمین را فراهم می کند.
کارشناسان باستان شناسی معتقدند که مطالعه چنین تونل هایی می تواند بینش مهمی درباره شیوه های مهندسی پیشرفته هخامنشیان ارائه دهد. بسیاری از ساختارهای زیرزمینی آن زمان دارای پیچیدگی های فنی بالایی بودند که نشان دهنده دانش مهندسی و سازماندهی اجتماعی پیشرفته آن دوران است.
گنجینه های احتمالی در دالان ها
دالان های سنگ چین و تونل های زیرزمینی در تاریخ ایران، گاهی محل نگهداری اشیای باارزش و گنجینه ها بوده اند. اصطلاح «گنج» معمولاً به مجموعه ای از اشیای ارزشمند گفته می شود که به صورت پنهان یا گم شده در مکان هایی مانند دالان ها و غارها نگهداری می شده اند.
با توجه به اینکه این دالان در مجاورت سد تاریخی داریوش هخامنشی کشف شده است، امکان وجود اشیای باستانی یا حتی گنجینه های هخامنشی در آن دور از انتظار نیست. با این حال، تا زمانی که کارشناسان میراث فرهنگی به طور کامل تونل را بررسی نکنند، نمی توان درباره محتوای احتمالی آن اظهار نظر قطعی کرد.
ضرورت بررسی های کارشناسی
فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی استان فارس تأکید کرده است که کاربرد دقیق این تونل تنها با بررسی دقیق کارشناسان ممکن خواهد بود. ورود به عمق دالان و انجام مطالعات باستان شناسی می تواند به روشن شدن نقش آن کمک کند.
مطالعات کارشناسی شامل تحلیل سازه، بررسی مصالح به کار رفته و ارزیابی شرایط جغرافیایی و تاریخی منطقه خواهد بود. همچنین استفاده از فناوری های نوین مانند اسکن لیزری و تصویربرداری سه بعدی می تواند کمک بزرگی در درک ساختار داخلی دالان باشد.
نقش یگان حفاظت در حفظ میراث فرهنگی
این کشف نشان دهنده اهمیت فعالیت های یگان حفاظت میراث فرهنگی در شناسایی و محافظت از آثار باستانی است. بدون حضور این یگان و اقدامات میدانی آن، بسیاری از چنین یافته های ارزشمندی ممکن بود ناشناخته باقی بماند یا آسیب ببیند.
اقدامات یگان حفاظت شامل گشت زنی منظم، بررسی مناطق مشکوک و همکاری با کارشناسان باستان شناسی است. این رویکرد باعث می شود تا کشفیات مهم به طور قانونی ثبت و حفاظت شوند و در نهایت در اختیار پژوهشگران و موزه ها قرار گیرند.
چشم انداز پژوهشی آینده
با توجه به اهمیت تاریخی و مهندسی این دالان، انتظار می رود پژوهش های آینده بتوانند جزئیات بیشتری درباره کاربرد و ساختار آن ارائه دهند. بررسی های جامع می تواند اطلاعاتی درباره شیوه مدیریت منابع آبی، مهندسی زیرزمینی و احتمالا ذخایر ارزشمند دوره هخامنشی فراهم کند.
به علاوه، انتشار نتایج مطالعات علمی درباره این دالان می تواند توجه جهانیان را به میراث تاریخی مرودشت جلب کند و نقش ایران در تاریخ مهندسی و معماری باستانی را بیش از پیش برجسته نماید.